دمنوش را بشناسیم

دمنوش چیست

دمنوشها از گیاهان تازه یا گلهای خشک، برگها، دانه ها و ریشه های گیاهان تهیه می شوند.

دمنوش یا تیزان (tisanes) به نوشیدنی هایی گفته می شود که از دم کردن یا جوشاندن گیاهان، ادویه ها و یا بخشی از

گیاهان در آب داغ تهیه می شوند. این نوشیدنیها فاقد کافئین هستند.

دمنوشها را نباید با چای (سیاه، سبز، سفید، زرد و اولانگ) اشتباه کرد.

چای معمولی از دم کردن برگهای گیاه کاملیا سینن سیز (گیاه چای) تهیه می شود. حتی چایهای بدون کافئین نیز از همین

گیاه تهیه می شوند.

دمنوشها را نیز مانند چای می توان سرد و یا گرم نوشید.

برای تهیه دمنوشها گیاهان را در ظرف ریخته و آب جوش روی آن ریخته و می گذارند تا دم بکشد.

همچنین با جوشاندن دانه ها و ریشه گیاهان نیز دمنوش تهیه می شود.

پس از دم کشیدن آنها را صاف کرده و در صورت تمایل شیرین می کنند.

در حال حاضر بسیاری از شرکتها گیاهان را به صورت کیسه ای تولید کرده و به فروش می رسانند.

یکی از راههای استفاده از گیاهان استفاده از دمنوشهای آنهاست.

با دم کردن گیاهان تازه، خشک و یا ریشه گیاهان شما می توانید از فواید گیاهان بهره برده و با هر جرعه سلامت روزانه خود

را تضمین کنید

در چین دمنوشها برای مصرف دارویی سنتی استفاده می شوند.

بطور مثال دمنوش زالزالک با چای اولانگ یا پو-اِر برای از بین بردن چربی خون استفاده می شود.

یکی دیگر از دمنوشهایی که در چین برای خنک کردن بدن هنگام بیماری و یا گرمای هوا استفاده می شود.

دمنوش لینگشا liangcha است که به معنی چای خنک کننده است.

در سریلانکا نیز از گیاهان بومی برای درمان بیماریها استفاده می شود.

از جمله گیاهان بومی سریلانکا که با همان نام بومی از آن یاد می شود می توان از iramusu نوعی عشبه بیابانی، beal به

بنگالی، ranawara ، polpala ، weniwel نام برد.

یکی از متداول ترین داروهایی که در سریلانکا برای درمان سرماخوردگی و تب استفاده می شود paspangwa نام دارد که به معنی “5 وعده ای”  است.

در این ترکیب از چند گیاه استفاده می شود که باید 5 مرتبه در روز استفاده شود.

این دارو از ترکیب گیاهان pathpadagm ، katuwelbatu ، koththamalli (دانه گشنیز)،  thippili (فلفل بلند)   و iguru

(زنجبیل) تهیه می شود و گاه آن را با شکر سفید و یا شکر زرد شیرین می کنند.

به خاطر داشته باشید یک دمنوش فقط از یک گیاه تهیه نمی شود، پس مجموعه ای از گیاهان مورد علاقه تان را برای یک

دمنوش خوشمزه و مفید انتخاب کنید.

با این روش نه تنها از تلخی برخی از گیاهان کاسته بلکه معجونی مفید تهیه کرده اید.

برای این کار گیاهانی انتخاب کنید که با یکدیگر هماهنگی داشته باشند.

بطور مثال اگر طعم زنجبیل برایتان خوشایند نیست از نعنا در کنار آن استفاده کنید تا طعم گزنده زنجبیل را کاهش دهد.

این دو گیاه به تنهایی برای گوارش بسیار مناسبند و هنگامی که کنار هم قرار می گیرند خاصیت بیشتری خواهند داشت.

تنها گیاهان نیستند که برای تهیه دمنوش استفاده می شوند، پوست لیمو و یا پرتقال، فلفل و ریشه ها هم بخشی از گیاهان

هستند که می توان با کمک آنها چایتان را طعم دار کنید.

پس فقط خود را به برگ گیاهان محدود نکنید و هنگامی که از فوائد آنها مطمئن شدید از قسمتهای دیگر گیاه نیز استفاده کنید.

تاریخچه دمنوش

چینی ها ظاهراً نخستین بار از بوته ای گیاهی که دارای برگ های سبز و خزم و دندانه دار به نام چای است به عنوان دمنوش

گیاهی در حدود پنج هزار سال پیش در سرزمین چین استفاده نمودند و طی سه قرن گذشته انگلیسی ها آن را به عنوان یک

نوشیدنی غالب در کلیه کشورها متداول و بهره های کلان اقتصادی بردند.

هلندی ها در سده هفدهم، چای را از چین به اروپا بردند و در قرن هجدهم میلادی، کم کم چای به عنوان نوشیدنی غالب،

مرسوم شد و این روش در سایر نقاط جهان نیز اشاعه یافت.

پیش از این، در نقاط مختلف دنیا، دمنوش گیاهان مختلف به منظور رفع خستگی، درمان و نیز تغییر ذائقه استفاده می گردید.پ

اما پس از رواج چای، استفاده از دمنوش های دیگر به تدریج به فراموشی سپرده شد و مردم از منافع سرشار آن محروم شدند.

این امر تا جایی پیش رفت که واژهٔ «چای» به عنوان جایگزینی برای معرفی کلیهٔ دمنوش ها مورد استفاده قرار گرفت، مثلاً

«چای گل گاوزبان» که در حقیقت دمنوش گیاهی مفیدی به نام گیاه گل گاوزبان است.

و باید آن را تحت عنوان دمنوش گل گاوزبان تعریف نمود.

استفاده از گیاهان دارویی و فرآوردههای آن، از سابقه ای به قدمت عمر بشر برخوردار است.

طبق اسناد موجود، استفاده از گیاهان در تامین سلامت و پیش گیری از بیماری در بسیاری از تمدن های جهان از جمله مصر،

یونان، چین، هند و ایران مرسوم بوده است.

تفاوت دمنوش با جوشانده

جوشانده کمی با دمنوش متفاوت است در جوشانده نیز می توان از هر قسمت گیاه استفاده کرد.

تفاوت آن با دمنوش در این است که گیاه را همراه با آب روی حرارت قرار می دهیم تا جوش بیاید.

این امر باعث می شود مواد و عناصر بیشتری از گیاه وارد آب شود، برای همین تهیه کردن گیاهان سفت و سخت به صورت

دمنوش کمی مشکل است زیرا ممکن است تمام عصاره آن وارد آب نشود به همین دلیل به صورت جوشانده از آن ها استفاده می کنند.

گیاهان اگر جوشانده یا دم شوند هر کدام خاصیت متفاوتی دارند و  تاثیری متفاوت بر بدن خواهند گذاشت.

ریشه شناسی دمنوش

استفاده از کلمه چای گیاهی به جای دمنوش یا تیزان گاه باعث اشتباه می شود.

بهترین کلمه همان دمنوش است.

همانطور که می دانید چای از گیاه کاملیا سینن سیز تهیه می شود. و غالباً حاوی کافئین است.

دمنوشها فاقد کافئین هستند.

پس بهتر است از کلمه چای گیاهی استفاده نشود.

در زبان انگلیسی نیز همین اشتباه متداول است.

آنها از کلمه herbal tea  (چای گیاهی) بیشتر از کلمه tisanes (دمنوش) استفاده می کنند.

کلمه  tisanes  پس از قرن بیستم از زبان فرانسه به زبان انگلیسی وارد شد و از آن پس متداول گردید.

این کلمه در زبان انگلیسی میانه نیز استفاده می شد که آن زمان نیز یک کلمه وام گرفته شده از زبان فرانسه بود.

ریشه این کلمه در واقع از لاتین و یونان باستان گرفته شده است.

در لاتین این کلمه به معنای جو پوست کنده است که به آن جوی مرواریدی نیز گفته می شد.

خطرات نوشیدن دمنوش برای سلامتی

اگر دمنوشها با اعتدال استفاده شوند اکثراً سالم و مفید هستند.

اما برخی از گیاهان سمی بوده و یا حساسیت زا هستند.

به طور مثال گیاه همارو comfrey که نوعی گل گاو زبان است بدلیل آلکالوئید موجود در آن برای کبد مضر است، بخصوص

هنگام بارداری و یا هنگامی که از داروهای دیگر استفاده می شود هرگز توصیه نمی شود.

در عین حال مصرف خوراکی نیز ندارد.

گیاه دیگری که می توان از آن نام برد گیاه لوبلیا lobelia یا همان برگ توتون هندی است.

این گیاه نیز حاوی آلکالوئید است و در طب سنتی به عنوان داروی ترک سیگار استفاده می شود.

استفاده بیش از اندازه از این گیاه باعث تهوع، سرگیجه و استفراغ می شود.

همچنین دمنوشها می توانند تأثیرات متفاوتی بر افراد مختلف داشته باشند.

گاه شناسایی نادرست گیاهان نیز می تواند خطرات زیادی به همراه داشته باشد.

مثلاً اشتباه کردن بین گیاه گل انگشتانه foxgloves و گیاه همارو comfrey گاه باعث مرگ می شود.

همانطور که ذکر شد گیاه همارو برای کبد مضر است ولی گل انگشانه کاملاً سمی و بسیار خطرناک است.

در انگلستان و یا کشورهای دیگر فواید گیاهان بر روی بسته های آنها ذکر نمی شوند و معمولاً حساسیتی در این مورد نشان

داده نمی شود ولی به عنوان یک نوع خوراکی مورد بررسی های فنی قرار گرفته تا از سلامت مصرف آن اطمینان حاصل

شود و سپس به بازار ارائه می شود.

میوه ها و چایهای میوه ای نیز به دلیل حالت اسیدیشان می توانند باعث فرسایش دندانها شوند.

برخی از محدودیتها در مصرف دمنوش

منظور از نوشیدن دمنوش علاوه بر طعم خوب آنها استفاده از مواد مغذی آنهاست.

برخی از این دمنوشها با وجود اینکه با گیاهان دیگر برای طعم بهتر ترکیب می شوند باز هم طعمی تلخ و گزنده دارند.

هرگز برای شیرین کردن آنها از قند و شکر استفاده نکنید.

مواد شیرین کننده طبیعی مانند استویا و یا عسل بهترین گزینه برای شیرین کردن دمنوشهاست.

استفاده بی رویه از دمنوشها ممکن است باعث برخی عوارض جانبی شود.

بطور مثال آماری در ژاپن نشان داده است که در صد بالایی از ژاپنی ها مبتلا به دل درد هستند.

پس از تحقیقات دلیل آن را مصرف بیش از اندازه چای تشخیص دادند.

پس حفظ اعتدال بهترین روش است.

با تمام این محدودیتها استفاده از دمنوشها برای حفظ سلامتی بسیار مفید است.

تلاش کنید تا هر هفته دمنوش جدیدی به دمنوشهای خود اضافه کنید و سالمتر زندگی کنید.

آلودگی برخی دمنوش ها

سلامت گیاهان دارویی بستگی به محل رشد گیاه، خاک و یا جمع آوری محصول گیاه دارد.

گاه به دلیل وجود آفات و یا فلزات سنگین این گیاهان آلوده می شوند.

بنا به اظهارات تحقیقی که در هندوستان در سال 2004 انجام گرفت گیاهان پیش از ورود به بازار باید برای کشف احتمالی

سم های شیمیایی و یا آفات مورد بررسی قرار گیرند.

گاه این سموم ویا آفات می توانند بر کل بدن و بخصوص اعصاب تأثیر منفی بگذارند.

 دمنوش ها و آب رسانی به بدن

فرقی نمی کند از چه گیاهی استفاده می کنید، آنچه که نباید فراموش کرد میزان آبرسانی آنها به بدن است.

بیشتر نوشیدنیهای که با ادعای آبرسانی به بدن در بازار ارائه می شوند مملو از رنگهای مصنوعی، شیرین کننده، نمک اضافی ،

شربت ذرت، شکر و بسیاری از مواد سمی هستند که برای بدن مضرند.

با استفاده از دمنوشها نه تنها این مواد سمی دیگر به بدن راهی نخواهند داشت بلکه به صورت طبیعی به بدن آبرسانی می کنند.

---