خواص گل گاوزبان چیست؟

گل گاو زبان به فارسی دیم هاج و در کتب طب سنتی با نامهای لسان الثور و دیمهاج نامبرده می شود. خواص گل گاوزبان زیاد بوده و برای موارد متعددی مورد استفاده قرار می گیرد.

گل گاوزبان گیاهی است علفی، یکساله و به ارتفاع تا 70 سانتی متر می باشد، سافه ها و برگهای این گیاه پوشیده از تارها و کرکهای خشن است و برگها در قسمت بالایی بدون دمبرگ و در قسمت انتهایی دارای دمبرگ مشخص هستند، گلهای کوچک آبی رنگ مایل به بنفش زیبایی دارد و به دلیل اینکه قسمت مورد استفاده و اندام دارویی گیاه گاوزبان، گل آن است، به همین دلیل به گل گاوزبان معروف است، گلبرگهایش شبیه زبان گاو بوده و به عربی هم به آن لسان الثورمی گویند.

نوع دیگری از این گیاه به نام گل گاوزبان اروپایی خوانده می شود که در ایران نمی روید، نام علمی آن Borago officinalis و نام انگلیسی آن Borage است. در جهان در نواحی مدیترانه ، فرانسه ، آفریقای شمالی و بعضی نواحی آسیا می روید.

هفت گونه از گیاه گاوزبان در دنیا وجود دارد که گل گاوزبان اصیل ایرانی با نام علمی Echium amoenum می باشد و در قسمت وسیعی از مناطق شمال ایران از جمله گیلان، سیاه بیشه و در ارتفاعات بین رودبار و منجیل، کندوان و گرگان نیز دیده می شود.

طبیعت گیاه تازه گاوزبان از نظر طب سنتی ایرانی گرم و تر است و خشک شده آن گرم و خشک است.

ترکیبات شیمیایی گل گاوزبان

از انواع گونه های گیاه گل گاوزبان نوع Borago officinalis آن مورد بررسی و آنالیز قرار گرفته که مشخص گردیده 30 درصد از وزنش لعاب و در برگ و گلش نیترات دوپتاسیم، مقدار کمی آلانتوان، اسید فسفریک، منیزیم، املاح منگنز و مقدار کمی اسانس موجود است و بیشترین مواد موثره ذکر شده در گل های گاوزبان وجود دارد.

خواص گل گاوزبان و کاربرد آن ها

• در هند از این گیاه به عنوان مدر و از خیسانده برگهایش برای تصفیه خون و از کوبیده ریشه آن برای درمان رماتیسم استفاده می شود.
• در چین گل گاوزبان را دم کرده و برای نرم کردن سینه و و معرق استفاده می کنند.
• گونه Borago officinalis که گاوزبان اصیل اروپایی است و در آذربایجان نیز کشت می شود معرق، نرم کننده و تصفیه کننده خون است.
• تقویت کننده و تنظیم کننده کبد است.
• خاصیت مدر بودن دارد که باعث دفع سموم از بدن می شود.
• بسیار آرام بخش است مخصوصا اگر در دم کرده آن لیمو ترش اضافه کرده و با نبات یا عسل شیرین شود، تاثیر آرامش اعصاب و نشاط آن را بر بدن بیشتر می کند.
• گلهای گاوزبان مفرح و مقوی اعضای رئیسه بدن ( قلب – مغز – کبد) هستند.
• یک مسهل ملایم برای صفرا و سودا است و از این نظر کسانی که دچار مشکل در طحال هستند هنگام دم کردن گل گاوزبان به آن مقداری صندل سفید اضافه کنند.

ضد درد، ضد التهاب، خلط آور، ضد اسپاسم، محرک غده آدرنال، هپاتوتوکسیک، ژنوتوکسیک، هپاتوکارسینوژنیک، شیرافزا و پایین آوردن فشار خون از دیگر خواص گل گاوزبان است.

مقدار مجاز مصرف روزانه گل گاوزبان

• روزانه 25-10 گرم بطور دم کرده و 25-50 گرم بطور خیس کرده و از آب گیاه نیز می توان تا 120 گرم خورد.

جزو گیاهان OTC است و نیاز به نسخه ندارد ولی با وجود این باید در مصرف آن حد اعتدال را رعایت کرد.

طرز تهیه آب گل گاوزبان یا همان عصاره آن

برگهای تازه گل را در هاون مرمر نرم کوبیده و به وزن یک پنجم گلهای گل گاوزبان به آن اب اضافه کرده و در پارچه تمیزی ریخته و آن را کاملا فشار می دهند و صاف می کنند، این عصاره ملین خوبی است .

طرز تهیه دم کرده گل گاوزبان

• به ازای هر یک لیتر آب نیاز به 10 تا 20 گرم گل گاو زبان است .
• در یک لیوان می توان 5 گرم از گل را ریخت و به آن آب جوش اضافه کرد.
• پنج دقیقه در آن را بگذارید تا دم بکشد.
• دمنوشتان آماده است نوش جان کنید.

به دلیل لطافت گلها نیازی به دم کردن طولانی و یا جوشاندن آنها نیست و همچنین به این دمنوش میتوان لیموعمانی و یا آب لیمو ترش تازه و مقداری نبات یا عسل هم اضافه کرد تا اثر آرامبخشی بیشتر پیدا کند.

می توان طبق توصیه حکیم بوعلی سینا به گل گاو زبان مقداری سنبل الطیب و بادرنجبویه و لیمو عمانی افزود که مفرح قلب و اعصاب قوی است.