خاکشیر و خواص آن

شربت خاکشیر معمولا انتخاب اول مردم برای فرار از عطش و گرمازدگی در روزهای گرم تابستان است.

در این مقاله برایتان از خاکشیر و خواص آن میگوییم.

ترکیب آن با آب یخ و آبلیمو کیفیت قابض پیدا کرده و یک داروی ضداسهال است.

از بیماری‌های عفونی تابستان پیشگیری کرده و در آب گرم نیز به دلیل افزایش لینت، ضد یبوست می‌شود.
جذب بدن نمی‌شود و از طریق مدفوع دفع می‌شود به همین دلیل به آن جاروی روده هم می‌گویند.

در کتب طب سنتی قدیمی از آن به نام های خبه، شفتره و بزر الخمخم هم یاد کرده‌اند.

در اصفهان به آن خاکشی و در مازندران به آن شلم بی گویند و نام عمومی آن خاکشیر است.

نام علمی خاکشیر Descurainia Sophia و نام انگلیسی آن London rocket است .

مشخصات گیاه:

تخم خاکشیر از گروه دانه های موسیلاژ دار (لعاب‌دار ) است.

گیاهیست دو ساله با ارتفاع 80 سانتی‌متر با گلهایی زرد رنگ و میوه اش خورجین درازی دارد که داخل غلاف خورجینی آن حدود 35-15 میلی متر طول و یک میلی متر عرض دارد و حاوی دانه های خاکشیر هستند.

تخم خاکشیر ریز و کمی کشیده و در دو رنگ دیده شده یک مایل به قرمز و طعم آن کمی تلخ و دیگری به رنگ قرمز تیره است و در بهار می‌روید.
تخم این گیاه در چین از شانگهای و پکن به داروخانه های سرتاسر چین صادر می‌شود.

در هندوستان در قسمت هیمالیای معتدله و در ارتفاعات 4000-1600 متری می‌روید.

در پیشاور پاکستان نیز بسیار است.
در ایران این گونه خاکشیر در کلاک کرج، بین تهران و سمنان، توچال دماوند، لشگرک و در مناطق شمالی ایران رویش دارد.

استفاده از این گیاه از رشد پولیپ در روده‌ها جلوگیری می‌کند چرا که 90 درصد سرطان روده بزرگ ناشی از وجود پولیپ است.
همانند تخم شربتی می‌تواند سه برابر اندازه‌ی خود آب را جذب کرده و در دستگاه گوارش آزاد کند.

این نوشیدنی فشار و قند خون را افزایش نمی‌دهد ولی بیماران دیابتی آن را بدون شکر باید مصرف کنند.

ترکیبات شیمیایی:

از نظر ترکیبات شیمیایی در دانه خاکشیر روغن چرب، اسانس روغنی فرار و آلکالویید فرار یافت می‌شود.

خواص و کاربرد خاکشیر:

در چین از تخم خاکشیر بعنوان ملین و تب بر و تسکین التهابات پوستی از جمله کهیر استفاده می‌شود. در هندوستان از گلها و برگهای گیاه آن بعنوان قابض و داروی رفع کمبود ویتامین c استفاده می‌شود. تخم خاکشیری که تلخ است را برای نرم کردن سینه و در موارد برونشیت به عنوان تب بر و رفع اسهال خونی استفاده می‌کنند. آنها خاکشیر را برای رفع کرم معده و نیز برای رفع سنگ کلیه نیز می‌خورند.

هندی ها 8 گرم از تخم آن را با شربت قند مخلوط و برای کاهش تب و کهیر می‌خورند.
از نظر حکمای طب سنتی ایران، خاکشیر طبیعت گرم و تر دارد و از این نظر برای تقویت معده سرد و دستگاه هاضمه و افزایش اشتها تجویز می‌کردند.

ضمنا خاکشیر را برای رفع گرفتگی صدای آواز خوانان و روشن شدن پوست چهره نیز مفید می دانستند.
برای کاهش حدت و گرمی بدن در بیماریهایی مثل سرخجه، سرخک، آبله و مخملک خوردن خاکشی از قدیم سفارش شده.

چند توصیه و نسخه طب سنتی برای مصرف خاکشیر:

1- اگر 6 گرم از آن را در یک لیوان آب گرم خیسانده و نیم گرم خورده شود برای خروج اخلاط از سینه و ریه موثر است.
2- اگر خاکشیر با شیر خورده شود برای باز کردن رنگ چهره و افزایش نیروی جنسی و کسانی که سوداوی مزاج هستند مفید است. مخصوصا اگر با دو برابر وزنش شکر مخلوط کرده و بمدت ده روز خورده شود.
3- برای برطرف کردن جوشهای صورت که به دلیل مصرف شیرینی و چربی بوجود آمده جوشانده یک قاشق ترنجبین با دو قاشق غذا خوری خاکشیر به مدت دو هفته صبح ناشتا خورده شود تا جوشها از بین بروند.
مقدار خوراک مصرفی روزانه خاکشیر 10-8 گرم می‌باشد.

•  در بعضی مزاج‌ها خوردن آن ایجاد سردرد می‌کند.در این موارد باید خاکشیر با مصلح آن یعنی كتيرا خورده شود.